Okres wylęgania się pierwotniaków jest dłuższy niż w przypadku infekcji bakteryjnych i wirusowych. Dlatego bardzo trudno jest skojarzyć zmiany w funkcjonowaniu organizmu z nosicielstwem pierwotniaka jelitowego. W tym wpisie opisujemy najczęściej występujące pasożyty jednokomórkowe przewodu pokarmowego.

Cyclospora cayetanensis

Cyclospora cayetanensis pasożyty kokcydialne stanowiące przyczynę ostrych biegunek. Pasożyty powodują wyraźne zmiany histopatologiczne w górnym odcinku jelita cienkiego. U osób immunokompetentnych, czyli zdolnych do odpowiedzi odpornościowej, biegunka może się samoograniczać, jednak niewykluczone jest, że może się również przedłużać i trwać tygodniami. Wśród osób z obniżoną odpornością, szczególnie pacjentów zakażonych wirusem HIV, choroba ma bardzo ciężki przebieg.

Objawy kliniczne: łagodne nudności, skurcze brzucha, anoreksja, wodnista biegunka, wzdęcia.

Giardia lamblia

Giardia lamblia, wiciowce bytujące w nabłonku dwunastnicy i jelita czczego ludzi oraz większości ssaków. Mechanizm rozprzestrzeniania pasożytów stanowi droga fekalno-oralna. Zarażenie jest inicjowane przez spożycie cyst. Przenoszenie cyst jest często ułatwione przez środowiskowe zanieczyszczenia żywności i wody. Dlatego do zarażenia G. lamblia dochodzi przez konsumpcję zanieczyszczonych i niedogotowanych warzyw oraz owoców, a także przez kontakty międzyludzkie m. in. oralno-analne praktyki seksualne. Zarażenie Giardia spp. może prowadzić zarówno do bezobjawowego nosicielstwa jak i choroby objawowej – począwszy od łagodnej biegunki, nawet do ciężkiego zespołu złego wchłaniania.

Objawy kliniczne: wodnista biegunka na przemian z zaparciami i tłustymi stolcami, wychudzenie, niedorozwój fizyczny, zmęczenie, złe samopoczucie, wzdęcia, napadowe bóle brzucha, zaburzenia trawienia.

Entamoeba histolytica

Entamoeba histolytica jestetiologicznym czynnikiem pełzakowatego zapalenia jelit. W stolcu pacjentów zarażonych E.histolytica wytwarzają sięnieinwazyjne trofozoity i inwazyjne cysty. Trofozoity dzieląc się w jelicie grubym doprowadzają do obszernej martwicy w wyniku przytwierdzania do komórek gospodarza. Może dojść do przeniesienia trofozoitu drogą seksualną co doprowadzi do pełzakowicy skórnej. Same cysty natomiast najczęściej przenoszone są przez muchy, karaluchy oraz bezobjawowych nosicieli.

Objawy kliniczne są najczęściej związane ze zlokalizowanym zniszczeniem tkanki jelita grubego: ból brzucha, skurcze, zapalenie okrężnicy z biegunką. Ciężka postać choroby manifestuje się licznymi w ciągu dnia, krwawymi stolcami. U pacjentów z pełzakowicą pozajelitową występują objawy pozajelitowe tj. gorączka, dreszcze, leukocytoza. Głównie zajęta zostaje wątroba, co jest związane z usuwaniem z krwi trofozoitów przechodzących przez ten narząd.

Cryptosporidium spp.

Cryptosporidium spp. to pasożytnicze pierwotniaki bytujące w rąbku szczoteczkowym nabłonka jelitowego. Kokcydia przyłączając się do powierzchni komórek replikują przez serię procesów prowadzących do wytwarzania nowych inwazyjnych oocyst. Dojrzałe oocysty mogą rozprzestrzeniać się w przewodzie pokarmowym gospodarza prowadząc do inwazji nowych komórek lub mogą być wydalane do środowiska. Gatunkami najpowszechniej zarażającymi dla ludzi są C. hominis i C. parvum. Mechanizm rozprzestrzeniania stanowią drogi fekalno-oralna oraz oralno-analna. U pacjentów immunokompetentnych choroba zwykle ma łagodny przebieg objawiający się zapaleniem jelita cienkiego i okrężnicy z towarzysząca wodnistą biegunką bez krwi. Jednak u pacjentów z obniżoną odpornością zarażenie manifestuje się bardzo częstymi w ciągu doby stolcami ( > 50) oraz utratą dużych ilości płynów.

Objawy kliniczne: biegunka.

Blastocystis hominis

Blastocystis hominis beztlenowe pierwotniaki sporadycznie bytujące w przewodzie pokarmowym. Mechanizm rozprzestrzeniania tych pasożytów stanowią drogi fekalno-oralna oraz pokarmowa. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu są podróże do krajów o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Obraz kliniczny pacjentów jest bardzo zróżnicowany – od bezobjawowego do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego.

Objawy kliniczne: przewlekła, rzadziej ostra biegunka, spadek masy ciała, bóle głowy.

Dientamoeba fragilis

Dientamoeba fragilis patogenne pasożyty kolonizujące jelito ślepe oraz górną okrężnicę. Mechanizm rozprzestrzeniania stanowią drogi fekalno-oralna oraz oralno-analna. Większość zarażeń Dientamoeba fragilis jest bezobjawowa, choć u niektórych pacjentów może rozwijać się choroba symptomatyczna z dyskomfortem brzucha, wzdęciami, nawracającą biegunką, anoreksja, utrata masy ciała.

Objawy kliniczne: biegunka, bóle brzucha.

W ofercie genXone dostępny jest molekularny test Real-Time PCR identyfikujący wszystkie wymienione powyżej pierwotniaki jelitowe – Pierwotniaki jelitowe, a także kompleksowy panel diagnozujący zarażenie wirusami, bakteriami i pierwotniakami – Szeroki panel infekcji pokarmowych.