Typowym objawem bakteryjnych infekcji układu pokarmowego jest przede wszystkim biegunka. Właśnie dlatego dokładne rozpoznanie źródła infekcji jest bardzo trudne, jednak przyczyny zarażenia mogą być różne. W tym wpisie opisujemy najczęściej występujące bakterie przewodu pokarmowego.

Pałeczki z rodzaju Salmonella

Salmonella spp. pałeczki z rodzaju Salmonella obejmują ponad 2500 serowarów, wyróżnionych na podstawie budowy antygenowej. Serowary S. typhi (czynnik sprawczy duru brzusznego) i S. paratyphi A, B, C (dury rzekome – paradury) wywołują zakażenia ogólnoustrojowe (antroponozy). Serowary takie jak np.: S. enetritidis, S. typhimurium, S. agona S. hadar, S. virchow i wiele innych wywołują salmonellozy, które przebiegają najczęściej pod postacią zapalenia żołądka i jelit. Bakterie najczęściej przenoszone są na mięsie, mleku i jajach.

Objawy kliniczne: gorączka, ból brzucha, ostra biegunka, nudności, czasem wymioty.

Przekroczenie bariery jelitowej: sepsa, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie kości, zapalenie wsierdza, ropnie.

Pałeczki Escherichia coli posiadające geny stx1/2

Shigatoksyczne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny stx1/2 (STEC) wydzielają enterotoksynę powodującą zapalenie żołądka i jelit u ludzi. Wyróżniono dwie podstawowe grupy toksyny Shiga immunologicznie niereaktywne krzyżowo zwane Stx1 oraz Stx2. Toksyna Shiga jest ponadto podstawowym czynnikiem wirulentnym w przypadku enterotoksycznych szczepów E.coli (EHEC). Do zakażenia bakteriami EHEC może dochodzić w wyniku spożycia zanieczyszczonej żywności lub wody oraz w przypadku kontaktu z zakażonymi zwierzętami. EHEC wywołuje krwawą biegunkę oraz krwotoczne zapalenie jelita grubego, którego częstym powikłaniem jest hemolityczny zespół mocznicowy (HUS).

Pałeczki Escherichia coli posiadające geny eaeA

Enteropatogenne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny eaeA (EPEC) są czynnikiem etiologicznym biegunek u małych dzieci (poniżej 2 roku życia) w krajach rozwijających się – tzw. „letnie biegunki u niemowląt”. Szczepy EPEC indukują powstawanie charakterystycznych histopatologicznych zmian w obrębie enterocytów jelita zwanych akronimem A/E (ang. attaching and effacing). Zmiany te polegają na zacieraniu struktury mikrokosmków poprzez reorganizację cytoszkieletu komórek gospodarza. Zdolność do indukowania histopatologicznych zmian A/E możliwa jest dzięki obecności w genomie bakterii chromosomalnej wyspy patogenności LEE (ang. the locus of enterocyte effacement). Jeden z wielu genów wchodzących w skład wyspy LEE, a mianowicie gen eae, koduje adhezyjne białko intiminę, które pośredniczy w przyleganiu komórek EPEC do błony enterocytów.

Objawy kliniczne: wodnista biegunka, której towarzyszyć może wysoka temperatura oraz wymioty.

Pałeczki Escherichia coli posiadające geny lt/st

Enterotoksyczne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny lt/st (ETEC), zakażenia tymi szczepami mają charakter biegunek sekrecyjnych, najczęściej ustępujących bez leczenia. Biegunki wywołane

szczepami ETEC powstają w wyniku wydzielonych przez bakterie enterotoksyn: termolabilnej LT i/albo termostabilnej ST, dla których geny kodujące zlokalizowane są w plazmidzie bakteryjnym. Najczęściej zakażenia wywołane przez szczepy ETEC pojawiają się u podróżujących, dlatego są nazwane „biegunkami podróżnych”.

Objawy kliniczne zbliżone są do cholery powodowanej przez bakterię Vibrio chlerae tj.: wodniste biegunki, nudności, skurcze mięśni brzucha oraz lekko podwyższona temperatura.

Pałeczki Escherichia coli posiadające geny aggR

Enteroagregacyjne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny aggR (EAEC) są drugą najczęstszą przyczyną „biegunek podróżnych” w krajach rozwijających się jak i rozwiniętych. Definiowane jako szczepy E.coli, nie wydzielające toksyn LT lub ST, a charakteryzujące się specyficznym sposobem adhezji do komórek HEp-2 (komórki nabłonka jelita) w postaci agregatów, przypominających stosy cegieł. Najbardziej istotnym czynnikiem wirulencji jest regulator transkrypcji aggR.

Objawy kliniczne: wodniste, śluzowate biegunki, z towarzyszącą niewiele podwyższoną temperaturą ciała.

Escherichia coli O157

Escherichia coli O157 jest jednym z ważniejszych serotypów bakterii E.coli, powodujący ostre biegunki, krwotoczne zapalenie jelita grubego oraz hemolityczny zespół mocznicowy (HUS). Należy do patogennej grupy bakterii E.coli zwanych jako EHEC lub STEC.

Clostridium difficile

Hiperwirulentny szczep Clostridium difficile. Nowy hiperwirulentny szczep C. difficile zwany NAP1 (rybotyp PCR 027) – rybotyp najczęściej izolowany w populacji europejskiej. Jak dotąd fizjologiczne czynniki odpowiedzialne za szybkie rozprzestrzenianie się hiperwirulentnych szczepów Clostridium difficile pozostają do końca niepoznane. Wiadomo, że posiadają one toksynę binarną (ADP-rybozylotransferaza) z właściwościami w przybliżeniu podobnymi do toksyny wytwarzanej przez Clostridium perfringens. Dodatkowo hiperwirulentne szczepy C. difficile wytwarzają zwiększoną ilość toksyn A (16-krotnie) i B (23-krotnie) w związku z obecnością mutacji w genie regulatorowym (tcdC). Ponadto szczep ten wykazuje wysoką oporność na fluorochinolony, zmniejszoną wrażliwość na metronidazol oraz wyjątkową zdolność do tworzenia przetrwalników. Zakażenie tym szczepem wiąże się z poważniejszym przebiegiem klinicznym, rzadszym wyleczeniem, częstszymi nawrotami, a co za tym idzie ze zwiększoną śmiertelnością. Zakażenie dotyczą najczęściej pacjentów hospitalizowanych, głównie przebywających na oddziałach intensywnej terapii, po długotrwałym leczeniu antybiotykami, z chorobami nowotworowymi, w podeszłym wieku.

Objawy kliniczne: zapalenie jelit, uszkodzenie komórek nabłonkowych jelita, biegunki poantybiotykowe.

W ofercie genXone dostępny jest molekularny test Real-Time PCR identyfikujący wszystkie wymienione powyżej bakterie – Bakteryjne infekcje pokarmowe, a także kompleksowy panel diagnozujący zarażenie wirusami, bakteriami i pierwotniakami – Szeroki panel infekcji pokarmowych.