Typowym objawem bakteryjnych infekcji układu pokarmowego jest przede wszystkim biegunka. Właśnie dlatego dokładne rozpoznanie źródła infekcji jest bardzo trudne, jednak przyczyny zarażenia mogą być różne. W tym wpisie opisujemy najczęściej występujące bakterie przewodu pokarmowego.

Enteroinwazyjne pałeczki Escherichia coli (Shigella spp.)

Shigella spp. /Enteroinwazyjne pałeczki Escherichia coli (EIEC) wywołują stan zapalny powodujący objawy klinicznie przypominające czerwonkę bakteryjną. Bakterie aktywnie wnikając do komórek nabłonka okrężnicy powodują powstanie owrzodzenia błony śluzowej i biegunki. Ze względu na inwazyjny mechanizm działania, cechy metaboliczne (niezdolność do fermentacji laktozy) oraz cechy genetyczne (obecność dużego plazmidu) szczepy EIEC są spokrewnione z pałeczkami Shigella. Toksyna ShET-2 kodowana przez gen plazmidowy odpowiada za wydalanie płynu do światła jelita i blokowanie jego wchłaniania zwrotnego, co stanowi przyczynę wodnistych biegunek. Shigella spp. to pałeczki, które wyewoluowały z rodzaju Escherichia i wywołują objawy szigelozy – czerwonki bakteryjnej. Są wysoce zakaźnymi patogenami które nie giną w kwaśnej treści żołądka. Kolonizują dystalny odcinek jelita cienkiego i okrężnicy, powodując stan zapalny i owrzodzenia. Zazwyczaj zakażenie ustępuje samoistnie bez leczenia. W nielicznych przypadkach (szczególnie u niemowląt) absorpcja z jelita do krwiobiegu egzotoksyny Shiga (ShT), powoduje, że zakażenie przybiera formę uogólnioną (śpiączka, drgawki, hemolityczny zespół mocznicowy). ShT hamują w komórkach biosyntezę białek, co prowadzi do ich śmierci.
Objawy kliniczne: wodnista biegunka, obecność śluzu i krwi w kale, bóle brzucha, gorączka i złe samopoczucie, czasami nudności i wymioty.

Pałeczki z rodzaju Campylobacter

Campylobacter spp. to pałeczki wywołujące ostre biegunki zwane kampylobateriozami diagnozowanymi głównie w wieku dziecięcym. Przechorowanie zapewnia częściową odporność dlatego z wiekiem zmniejsza się częstość, a także odsetek zakażeń objawowych. Z tego powodu u dorosłych wiele zakażeń przebiega bezobjawowo lub bardzo łagodnie. Bakterie z rodzaju Campylobacter występują w przewodzie pokarmowym wielu zwierząt rzeźnych, dlatego najczęstszą drogą zakażenia jest spożycie mięsa poddanego złej obróbce cieplnej.

Objawy kliniczne: wodnista biegunka, często krwawa, ciągły ból brzucha, gorączka, ból głowy, bóle mięśni i złe samopoczucie.

Pałeczki z rodzaju Yersinia

Yersinia enterocolitica wywołuje chorobę zwaną jersiniozą. Bakterie po wniknięciu do światła jelita cienkiego, przedostają się do układu chłonnego końcowego odcinka jelita krętego, gdzie namnażają się, a następnie przenikają do krwi. Większość zakażeń dotyczy dzieci poniżej 5 roku życia. Zakażenia przebiegają od łagodnych biegunek poprzez ciężkie zakażenia z gorączką i silnymi bólami brzucha sugerującymi zapalenie wyrostka robaczkowego, do zakażeń układowych (np.: zespół Reitera, rumień guzowaty). Pałeczki z rodzaju Yersinia należą do patogenów inwazyjnych, o zdolnościach intoksykacyjnych – wytwarzają enterotoksynę Yst. Zakażenia przenoszą się przez żywność (niedogotowane mięso wieprzowe), mleko i wodę. Najwięcej zachorowań występuje jesienią i zimą.

Objawy kliniczne: u małych dzieci: niewysoka gorączka, kurczowy ból brzucha, luźne stolce, często z domieszką śluzu i/lub krwi, oraz wymioty, u starszych dzieci i dorosłych: ból brzucha zlokalizowany po prawej stronie i gorączka.

Vibrio

Vibrio spp. u zdrowych osób mogą powodować łagodne objawy zapalenie żołądka i jelit natomiast u osób z przewlekłymi schorzeniami, takimi jak: choroba wątroby, alkoholizm, cukrzyca, hemochromatoza i HIV/AIDS mogą być przyczyną posocznicy. Większość szczepów Vibrio odpowiedzialnych za zakażenia u ludzi syntetyzuje ciepłostałą cytotoksynę i ma zdolność inwazji komórek nabłonka jelita. Szczególnie niebezpieczna jest Vibrio cholerae ponieważ po przedostaniu się do jelita cienkiego kolonizuje błonę śluzową jelita i syntetyzuje enterotoksynę ciepłochwiejną LT, która zaburza funkcjonowanie enterocytów i odpowiada za masywną utratę wody i elektrolitów. Masywna utrata wody szybko prowadzi do odwodnienia, rozwoju kwasicy metabolicznej, hipokalemii i wstrząsu. Nieleczone zakażenie w 40 – 60% prowadzi do śmierci.

Objawy kliniczne: postać łagodna: gwałtowna, wodnista biegunka, nudności, bóle brzucha, rzadziej: wymioty, gorączka, bóle głowy, dreszcze; postać ostra: krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, krwawa biegunka.

Clostridium difficile

Szczep Clostridium difficile, posiadający gen kodujący toksynę B jest czynnikiem etiologicznym rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego (colitis pseudomembranaceae). W stanach zniszczenia naturalnej flory bakteryjnej antybiotykoterapią, laseczki C. difficile namnażają się i kolonizują jelito. Za patogenne oddziaływanie C. difficile w przewodzie pokarmowym odpowiadają toksyny: toksyna A (o działaniu enterotoksycznym), toksyna B (o działaniu cytotoksycznym). Toksyny są odpowiedzialne za występujące objawy.

Objawy kliniczne: zapalenie jelit, wzmożoną produkcję śluzu i płynu jelitowego, uszkodzenie błony śluzowej jelita, nasilona biegunka, zapalenia okrężnicy.

Aeromonas

Aeromonas spp. to bakterie powszechnie występujące w wodzie słodkiej jak i słonej. Wywołują zapalenie żołądka i jelit zwykle po spożyciu zanieczyszczonej wody lub pożywienia, mogą też powodować zakażenia ran w wyniku kontaktu z zanieczyszczoną wodą. U osób zdrowych wywołują tylko biegunkę natomiast u osób z obniżoną odpornością mogą powodować oportunistyczną infekcję ogólnoustrojową.

Objawy kliniczne: biegunka.

W ofercie genXone dostępny jest molekularny test Real-Time PCR identyfikujący wszystkie wymienione powyżej bakterie – Bakteryjne infekcje pokarmowe, a także kompleksowy panel diagnozujący zarażenie wirusami, bakteriami i pierwotniakami – Szeroki panel infekcji pokarmowych.